Blog Henk van Arkel, directeur STRO
Onlangs kreeg ik een vraag van een lezer van DE KOOP LOKAAL BOOSTER: Wat is circulair geld nou eigenlijk precies? Hieronder doe ik mijn best om dat uit te leggen.
Groeidwang
Het verhaal begint met de constatering dat geld niet neutraal is. Waar me mee werken is een bepaald soort geld, dat het levenslicht zag met een eeuwigdurende rentelast, waardoor het vanaf haar schepping (bepaald soort krediet door banken) van ons vraagt dat we meer moeten willen of dat anders de economie in elkaar stort. Als er bijvoorbeeld ooit 100 euro geschapen is en er moet 105 worden terugbetaald, waar komt die extra 5 dan vandaan? Om dat op te brengen moet de economie met 5% groeien. Deze groeidwang is niet best voor het milieu. Daaraan gaat de wereld kapot.
Voor miljarden mensen slecht nieuws
Om die extra 5 op te brengen ontstaat een moordende concurrentie om geld. Er blijft daardoor geen geld over voor bepaalde mensen en gebieden en dat is voor miljarden mensen hééél slecht nieuws. Het idee is om te voorkomen dat geld waar we vandaag ‘goed’ mee doen, morgen toch weer de boel opjaagt en armen berooft.
Circulair geld
We moeten dus naar een geldschepping waarbij er niet meer geld terug hoeft dan erin gaat. Als geld beter rondgaat en niet allerlei extra winsten hoeft op te leveren kan het rustiger circuleren. Eigenlijk willen we een kringloop economie die vooral op diensten is gebaseerd. We willen een soort geld dat niet zo maar een stuk natuur uit een ver land vernietigt voor onze grondstoffen. We willen daarom geld dat in zijn aard gedwongen is om niet makkelijk ver weg te gaan en ons hier dwingt om de kringlopen beter te sluiten. Daar komt de term circulair geld vandaan: het circuleert meer ter plekke dan dat het van de ene plek op de wereld naar de andere stroomt.
Versterking kleinbedrijf
Ik heb geprobeerd in het boek DE KOOP LOKAAL BOOSTER bovenstaande redeneringen zoveel mogelijk te vermijden, omdat het in de eerste plaats de bedoeling is dat gemeenteraden circulair geld breed ondersteunen. Onderbouwing leidt er dan al gauw toe dat je in een bepaalde hoek wordt geplaatst. Dit boek is echt bedoeld om te zeggen: kijk daar ligt een kans voor overheden om hun kleinbedrijf te versterken, benut die kans!
Inspanning absoluut de moeite waard
STRO steunen is een investering doen in een andere geldstructuur. En dan ga ik heel eerlijk zeggen dat het beslist niet zeker is dat het lukt om de geldverbetering erdoor te krijgen op het niveau waarop het nodig is. Ik kan alleen zeggen dat we ons best doen, en dat we best ver gekomen zijn. We werken knetterhard en tegen lage salarissen. Daarbij hebben we een kleine kans op succes. Het vervelende is dat zonder een ander soort geld, de structuur van de economie steeds meer milieu-ellende en armoede blijft veroorzaken. Daarom vinden wij onze inspanning absoluut de moeite waard.
STRO was aanwezig bij de klimaatmars van 5 november in Amsterdam. Via een groot spandoek gaven we te kennen dat we binnen de huidige economie het klimaatprobleem niet kunnen oplossen, want die biedt slechts de keuze tussen groeien en economische crisis. Het huidige geld geeft ons niet de mogelijkheid om te kiezen voor kwaliteit in plaats van overmatig natuurgebruik.
Circulair geld verandert economie
Met circulair geld krijgt de lokale en circulaire economie meer kans. Als meer mensen circulair geld steunen, komt het moment dichterbij dat we aantallen bereiken, die het circulair geld succesvol maken. Zo veranderen we een van de sturende elementen in de huidige economie (andere sturingsmechanismen zijn het belasten van arbeid in plaats van milieugebruik, het belasten van de accumulatie van rijkdom via winsten en het belasten van speculatie met geld en grond).
Meedoen en meer informatie?
Ga naar www.circulairgeld.nl. Of lees De Koop Lokaal Booster. Dit boek beschrijft hoe burgers en ondernemers met circulair geld het effect van kopen bij lokale ondernemers sterk vergroten.
Jasper Blom, Femke Roosma en Rens van Tilburg pleiten in het Parool van 5 november voor een lokale Amsterdamse munt in ‘Versterk de lokale economie met een eigen Amsterdamse munt’. De Amsterdamse middenstand wankelt onder het geweld van kapitaalkrachtige internationale platformbedrijven als Amazon en Gorillas. Hoog tijd dat Amsterdam de trend keert door de invoering van een lokale munt, vinden Femke Roosma (fractievoorzitter Groen Links Amsterdam), Rens van Tilburg (directeur Sustainable Finance Lab) en Jasper Blom (research fellow Sheffield Political Economy Research Institute).
Ook actie in Rotterdam
Op 16 juli kwam ons nieuwe boek De Koop Lokaal Booster uit. Pieter van Klaveren, voorzitter MKB-Rotterdam-Rijnmond, overhandigde het eerste exemplaar aan Roos Vermeij, wethouder Economische Zaken in Rotterdam. In Rotterdam zijn diverse organisaties bezig met de Koop-Lokaal-Booster. Rotterdam Digitaal, The Next Lab, Connect Holland-Rotterdam, STRO en meerdere bedrijven bekijken hoe in Rotterdam een breed gedragen Koop-Lokaal-Booster programma opgezet kan worden, hopelijk inclusief basiskredieten.
Gratis exemplaren voor alle fracties
Er is op dit moment meer dan ooit aanleiding om te bouwen aan veerkrachtige en duurzame lokale economieën. Daarom hebben we gratis exemplaren beschikbaar gesteld aan alle fracties van alle Nederlandse gemeenteraden. Het boek vertelt hoe de Koop-Lokaal-Booster bijdraagt aan extra kansen voor het MKB en de circulaire economie stimuleert. Elke gemeente moet eigenlijk standaard zo’n lokale betaalfaciliteit van lokale rekeningen hebben klaar staan, zodat die geactiveerd kan worden op momenten dat het MKB extra klandizie en kredieten nodig heeft. Nu voor bedrijven getroffen door de lockdown-economie en later als de wereldeconomie weer een recessie inschiet. Zo’n voorziening voor de lokale economie is net zo hard nodig als een noodaggregaat in een ziekenhuis.
Lees hier de aanbevelingen van economen, politici en andere prominenten over het boek.
STRO en Stichting Ons Geld werken samen om tot een eerlijker en duurzamer geldsysteem te komen. We onderzoeken daarbij de optie van geld dat echt van de gemeenschap is. Als eerste stap deden we samen een oproep om budget bij elkaar te krijgen om te onderzoeken wat de juridische basis voor zulk coöperatief geld kan zijn. Zie ook ons nieuwsbericht uit juli 2020. Immers voor een echt @nder soort geld is een brede samenwerking in de samenleving nodig. Gelukkig kwamen er genoeg bijdragen zodat het onderzoek kon starten. Onlangs werden de eerste resultaten gepubliceerd in een uitgebreid rapport, ‘coöperatief geld en renteloos krediet’. Het rapport laat zien dat onderling coöperatief geld mogelijk is binnen de bestaande juridische kaders. Voor alle zekerheid wordt deze conclusie nog door andere deskundigen getoetst.
Maak geld stabiel, dienstbaar en democratisch
Voor Stichting Ons Geld is het grootste bezwaar van het huidige geldstelsel dat het op schuld gebaseerd is. Daardoor is het oneerlijk en instabiel. Het beklemt de samenleving, en belemmert duurzame ontwikkeling van welvaart. Net als STRO staat Ons Geld voor een geldstelsel dat de samenleving niet laat bloeden, maar ten volle laat bloeien. Het is een kwestie van een goede en verantwoorde inrichting van het geldstelsel. Geld moet daarbij niet geschapen worden omdat een bank daarmee winst kan maken, maar moet de samenleving dienen.
Coöperatief geld en renteloos krediet
Ons Geld helpt STRO met een analyse van haar concept van de inrichting van een coöperatieve geld- en kredietinstelling die renteloos krediet verleent. Door als coöperatie voldoende eigen vermogen in euro’s aan te houden, ontstaat een gezonde basis van een eigen betaalmiddel, dat voor deelnemers voelt als gewoon geld. Deze coöperatieve structuur biedt lokale gemeenschappen de ruimte om een eigen netwerk van lokale rekeningen op te zetten. Zo kunnen gemeenten en regio’s in Nederland eigen munten voeren, waarbij toch onderlinge handel gefaciliteerd kan worden.
Volgende stap
Als volgende stap zoekt STRO nu een gemeente die lokaal geld een vaste plaats wil geven in de lokale gemeenschap. Mogelijk zal Ons Geld dan weer bijdragen aan de verdere uitwerking, zoals beschreven in het rapport ‘coöperatief geld en renteloos krediet’.
Catharina de Bruin van STRO presenteert het circulair geld spel. Dit doet ze aan de hand van een online rollenspel om de werking van lokaal geld beter te begrijpen. Elke deelnemer speelt de rol van een ondernemer die zijn / haar spullen probeert te verkopen, maar ook op zoek is naar bepaalde producten en diensten. Je krijgt een bedrag in lokale euro’s en vervolgens gaan de deelnemers handelen en proberen elkaar aan extra omzet te helpen. Eenmaal ingelogd op je online Circulair Geld Spelrekening kan je ervaren hoe handelen met circulair geld werkt. Aan het eind van het spel zien we hoeveel impact het handelen met circulair geld heeft op onze eigen community of buurt.
Groot succes
Het circulair geld spel in juni was een groot succes. Daarom organiseert STRO nu twee nieuwe online bijeenkomsten om het spel te spelen:
Woensdag 3 november, 15:00 – 16:00 uur
Dinsdag 9 november, 19:30 – 20:30 uur
Meedoen?
Stuur dan een mail naar info@socialtrade.nl met daarbij vermeld of je op beide dagen zou kunnen of alleen op één van de twee dagen. Er is plek voor maximaal 20 deelnemers per sessie, en bij minimaal 8 aanmeldingen gaat een sessie door.
Uiterlijk een week van tevoren krijg je bericht of de bijeenkomst doorgaat, en zo ja, een link om via Zoom mee te kunnen doen. Je ontvangt dan ook alvast een uitleg met inloggegevens en wachtwoord om jouw rol in het spel te kunnen spelen.
Meer informatie:
Circulair Geld Nederland is een samenwerking van lokaal geld-initiatieven gefaciliteerd door STRO. Het is een lokaal, digitaal betaalcircuit tussen ondernemers en consumenten met inmiddels meer dan 1500 deelnemers. Geld is in dit netwerk geen doel op zich, maar een middel om de capaciteiten in de regio zo volledig mogelijk te benutten.
Recente reacties